Το χαμένο στοίχημα του Σαμαρά [The Economist]

Είναι πολύ πιθανό ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς να χάσει στις επικείμενες εκλογές του Ιανουαρίου, αλλά δεν είναι καθόλου σαφές τι είδους κυβέρνηση θα τον διαδεχτεί.

Ο Αντώνης Σαμαράς, ο κεντροδεξιός Έλληνας πρωθυπουργός, έχασε ήδη στις εκλογές της 29ης Δεκεμβρίου. Τώρα θα πρέπει να αγωνιστεί για τις επόμενες. Ο υποψήφιος για την προεδρία της χώρας Σταύρος Δήμας, έχασε για 12 ψήφους, μη συγκεντρώνοντας την απαιτούμενη πλειοψηφία των τριών πέμπτων της ελληνικής βουλής, στην τρίτη και τελική ψηφοφορία. Σύμφωνα με το σύνταγμα, οι κοινοβουλευτικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν στις 25 Ιανουαρίου. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν προβάδισμα της άκρα αριστερής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ έναντι της Νέας Δημοκρατίας. Για άλλη μια φορά, οι πιθανότητες νίκης του πρωθυπουργού φαίνονται μηδαμινές.

Ο κ. Σαμαράς έκανε δύο τηλεοπτικές εκκλήσεις προς τους βουλευτές να στηρίξουν την υποψηφιότητα του πρώην Ευρωπαίου Επιτρόπου για το περιβάλλον, κ Δήμα, για το προεδρικό αξίωμα. Η εκλογή του θα μπορούσε να διατηρήσει την εύθραυστη κυβέρνηση συνασπισμού που ηγείται το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και να κερδίσει τον απαιτούμενο χρόνο στην εξουσία προκειμένου να διαπραγματευτεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ την έξοδο της χώρας από το αντιλαϊκό πρόγραμμα λιτότητας. Πολλοί από τους βουλευτές που απέρριψαν τον κ. Δήμα είναι απίθανο να επανεκλεγούν, πάραυτα αγνόησαν το προσωπικό τους συμφέρον και επέλεξαν να μην στηρίξουν την κυβέρνηση.

Ένα τέτοιο πείσμα προαναγγέλλει ένα πολωμένο εκλογικό κλίμα. Ο Αλέξης Τσίπρας, ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, αποκαλεί τον Αντώνη Σαμαρά “τελειωμένο”. Σχεδιάζει να επαναδιαπραγματευθεί το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. Αν και δεν απειλεί πλέον να σταματήσει την αποπληρωμή του χρέους μονομερώς αν το κόμμα του έρθει στην εξουσία, εξακολουθεί να θέλει να εξασφαλίσει μια μεγάλη διαγραφή. Οι πιστωτές της Ελλάδας από την άλλη θα αντιταχθούν σε αυτό, καθώς και στις προτάσεις του κ. Τσίπρα για νέες μεταρρυθμίσεις όπως το πακέτο πρόνοιας των 11 δισεκατομμυρίων €, που θα χρηματοδοτηθεί από μια καλύτερη φοροεισπρακτική πολιτική. Με πάνω από 7 δισεκατομμύρια € υποχρεώσεις, η Αθήνα θα πρέπει να καταλήξει σε μια συμφωνία με την “τρόικα” των πιστωτών και να προχωρήσει σε περισσότερες μεταρρυθμίσεις σε φορολογικά, εργασιακά και συντάξεις, αλλιώς η Ελλάδα θα διατρέξει σοβαρό κίνδυνο. Οι πιεσμένοι φορολογούμενοι αγωνίζονται να επιβιώσουν. Ξεπερνούν το 1 δισεκατομμύριο € τα έσοδα από φόρους εισοδήματος και ακίνητης περιουσίας που δεν εισπράττονται κάθε μήνα. Οι υποσχέσεις του κ Τσίπρα ακούγονται δελεαστικές για τους θυμωμένους και εξαθλιωμένους Έλληνες ψηφοφόρους.

Ωστόσο, ορισμένοι αριστεροί είναι καχύποπτοι. “Πώς μπορεί η Ελλάδα να υπαγορεύσει τους όρους της στην τρόικα όταν εκείνη κρατά τα ηνία;” ρωτά ο Λευτέρης Μανιατάκης, πρώην υπάλληλος της κρατικής επιχείρησης ηλεκτρισμού. “Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε δει όλες τις κυβερνήσεις να αντιστέκονται αρχικά στα αιτήματά τους αλλά στο τέλος να ενδίδουν”.

Ο κ. Σαμαράς ελπίζει να συρρικνωθεί η διαφορά και ίσως να αντιστραφεί το προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της εκλογικής περιόδου. Μπορεί να αναφερθεί στην μικρή ανάκαμψη που σημειώθηκε στην χώρα με το ΑΕΠ να αναμένεται να φθάσει στο 0,6-0,8% το 2014, χάρη σε μια επιτυχημένη καλοκαιρινή τουριστική περίοδο καθώς και στην αύξηση των εξαγωγών και επιδοτήσεων της ΕΕ για έργα υποδομής. Μια άλλη τακτική θα ήταν να τονίσει τους κινδύνους που θα δημιουργηθούν από μια επιθετική και άπειρη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ . Οι Έλληνες εφοπλιστές, ανήσυχοι ότι θα μπορούσε να τους επιβληθεί νέος φόρος επί της περιουσίας, έχουν αρχίσει ήδη να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες. Αλλά και οι μικροί αποταμιευτές θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, φοβούμενοι να ζήσουν κάτι ανάλογο με αυτό που συνέβη στην Κύπρο.

Ακόμη και αν ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει στις 25 Ιανουαρίου, μπορεί να μην έχει αυτοδυναμία. Ο κ Τσίπρας μιλά για μια κυβέρνηση με “σκληρό πυρήνα” το ΣΥΡΙΖΑ. Τουλάχιστον τέσσερα μικρά κόμματα είναι πιθανό να κερδίσουν πάνω από το 3% των ψήφων και μπουν στο κοινοβούλιο, αλλά μόνο το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, ένα νέο κεντροαριστερό κόμμα με επικεφαλής τον Σταύρο Θεοδωράκη, φαίνονται οι πιθανότεροι εταίροι μιας κυβέρνησης συνασπισμού. Ο κ. Τσίπρας ξέρει να κάνει συμμαχίες αλλά πρέπει να κρατήσει και τις ισορροπίες με την άκρα αριστερά πτέρυγα του κόμματός του. Έτσι θα ήταν δύσκολο για το ΣΥΡΙΖΑ να λειτουργήσει είτε με το ΠΑΣΟΚ, που ήταν ο μικρός εταίρος της κυβέρνησης της ΝΔ επί δυόμιση χρόνια, ή με τον υπερόπτη και νεόκοπο στην πολιτική κ. Θεοδωράκη.

Το 2012 υπήρξαν επαναληπτικές εκλογές. Αυτή τη φορά όμως οι προθεσμίες είναι πολύ σφιχτές. Τέλη Φεβρουαρίου, η Ελλάδα πρέπει να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Τρόικα, αυξάνοντας την πίεση για το νικητή των εκλογών να σχηματίσει κυβέρνηση το γρηγορότερο δυνατόν.